ESA’nın Cheops misyonu dünyadan 100 ışık yılı uzaklıkta nadir bir yıldız sistemi keşfetti
Cheops, HD110067 yıldızının yörüngesinde en az altı gezegen bulunduğunu ve bu gezegenlerin yörünge konfigürasyonunun bir milyar yıldan fazla bir süredir değişmediğini gösterdi.
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) güneş sistemi dışındaki, ötegezegenler olarak adlandırılan gezegenleri keşfetme ve inceleme amaçlı devam eden görevlerinden biri olan Cheops, yaklaşık 100 ışıkyılı uzaklıkta bulunan nadir bir yıldız sistemini ortaya çıkardı.
ESA’ya göre bu önemli keşif bize gezegen sistemlerinin oluşumu ve evrimi hakkında bilgi verebilir.
Cheops, HD110067 yıldızının yörüngesinde en az altı gezegen bulunduğunu buldu; bu, bu gezegenlerin yörünge konfigürasyonunun, sistemin bir milyar yıldan fazla bir süre önce oluşmasından bu yana esasen değişmeden kaldığını gösteriyor.
Chicago Üniversitesi astronomi bölümünden Rafael Luque, “Tüm sistemlerin yalnızca %1’inin rezonansta kaldığını düşünüyoruz” dedi ve “Bu bize, bozulmadan hayatta kalan bir gezegen sisteminin orijinal konfigürasyonunu gösteriyor.” Luque daha sonra HD110067’nin özel olduğunu ve daha fazla çalışılması gerektiğini vurguladı.
Yıldızın parlaklığındaki düşüşler ilk olarak 2020 yılında NASA’nın Geçiş Yapan Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS) tarafından tespit edildi; bu, yıldız ile ay arasından gezegenlerin geçebileceğini gösteriyor.
Luque, “İşte o zaman Cheops’u kullanmaya karar verdik. Bu gezegenlerin sahip olabileceği tüm potansiyel dönemlerde sinyaller aramaya başladık” dedi.
‘Yörünge rezonansında’ gezegenler
HD110067 sisteminde, en dıştaki gezegenin yörüngesinin 20.519 gün sürdüğü, yani bir sonraki gezegenin 13.673 günlük yörünge süresinin neredeyse tam olarak 1,5 katı olduğu tespit edildi. Bu sürenin iç gezegenin yörünge süresinin neredeyse 1,5 katı yani 9.114 gün olduğu tespit edildi.
Bu verileri henüz açıklanamayan verilerle karşılaştıran ekip, sistemde üç gezegenin daha olduğunu tespit edebildi.
Luque, “Cheops bize, diğer tüm dönemleri tahmin etmemizi sağlayan bu rezonans konfigürasyonunu verdi. Cheops’un bu tespiti olmasaydı, bu imkansız olurdu” dedi.
Yörüngesel olarak rezonans yapan gezegen sistemleri çok nadirdir çünkü sistemlerin büyük çoğunluğunda gezegen yörüngelerinin doğal evrimi bozulur. Bunun nedeni, sistemdeki büyük bir gezegenin, çekim etkisi ile daha küçük gezegenleri etkilemesi, yanından geçen bir yıldızla karşılaşması veya gezegenlerden birine çarpması olabilir.
ESA’nın Plato ve Ariel adında iki ötegezegen misyonu daha var.
Plato’nun 2026’da fırlatılması planlanıyor ve Güneş benzeri yıldızların yaşanabilir bölgesine kadar olan yörüngelerdeki Dünya benzeri ötegezegenleri incelemek, gezegenin boyutunu ölçmek ve etraflarındaki dış uyduları ve halkaları keşfetmek için bir dizi kamera kullanacak.
Ariel’in 2029’da fırlatılması planlanıyor ve dış gezegen atmosferlerinin kimyasal yapısını analiz edecek.
Her üç görevin sonuçları, ötegezegenlerin ve sistemlerinin neye benzediğini ortaya çıkaracak.
