Orman yangınlarının sağlık üzerindeki etkileri neler ve kendimizi nasıl koruyabiliriz?

Dünya genelinde rekor kıran sıcaklıkların ardından binlerce hektar orman yandı.

Avrupa Orman Yangın Bilgi Sistemi (EFFIS) temmuz ayında 170 bin hektardan fazla yeşil alının kül olduğunu duyurdu.

Bu rakamın, 2003-2022 yılları arasında kaydedilen ortalamanın iki katı olduğu belirtiliyor.

ABD’deki Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi ise bu yıl şimdiye kadar 67 bin hektardan fazla ormanın yandığını duyurdu.

Ancak orman yangınlarının kalıcı sonucu sadece kül olan ağaçların yerine ortada kalan kömürleşmiş toprak manzarası değil.

Doktorlar, yangınların kısa ve uzun vadede potansiyel olarak ciddi sağlık sorunlarına da yol açabileceği görüşünde.

Orman yangınlarının sağlık üzerindeki etkileri neler?

Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, orman yangınlarından çıkan duman, havayı kirleten PM2.5, nitrojen dioksit, ozon veya kurşun gibi tehlikeli hava kirleticilerinin bir karışımı.

DSÖ ayrıca zehirli dumanın atmosfere büyük miktarlarda karbondioksit ve diğer sera gazlarını salarak iklimi olumsuz yönde etkilediği görüşünde.

Colorado Boulder Üniversitesi’nden Colleen Reid, “Bu partiküller akciğerin derinliklerine ulaştığında sistemik enflamasyona neden olabilir ve bu da vücudun diğer tüm sistemlerini etkileyebilir,” diyerek tehlikenin sağlık açısından boyutuna dikkat çekiyor.

Colleen Reid, akciğerin kalbin hemen yanında olduğunu hatırlatarak, dolayısıyla hava kirliliğine maruz kalmanın kalp sağlığını etkileyebileceğine dair ciddi dair kanıtlar olduğuna işaret ediyor.

Londra’daki Imperial College’de çevre sağlığı ve kirliliği uzmanı olarak araştırmalar yapan Profesör Frank Kelly, orman yangınlarının kısa vadeli etkilerinin ABD ve Avustralya’da incelendiğini hatırlatarak, orman yangınlarının sadece anlık hayati risklerinin değil, yarattığı tüm tehlikelerin farkında olunması gerektiği görüşünde.

Uzmanlar uyarıyor

“Büyük orman yangınlarında ortaya çıkan havayı kirleten unsurlardan birinin de karbon monoksit olduğunu hatırlatan Kelly, “Bunun yüksek konsantrasyonlarda çok tehlikeli bir kirletici olduğunu biliyoruz ve bilişsel işlevler üzerinde etkileri olabileceği de kanıtlanmış durumda.” diyerek tehlikeyi özetledi.

Orman yangınlarının yoğun yaşandığı bölgelerde şimdiden hastanelere başvuruların görülmeye başlandığı uyarısını yapan Kelly, yangınların uzun vadeli sonuçlarının ortaya çıkmasının ise yıllar alacağı düşüncesinde.

Yangınların uzun vadede sağlığa verdiği zararla ilgili çok fazla araştırma olmamasına rağmen Kelly, çevre bilimcilerin kentsel kirlilikle ilgili mevcut çalışmalarını, kalp ve solunum uzmanlarının yakından takip ettiğine işaret etti.

Kötü hava solumanın olumsuz etkilerine işaret eden Kelly, “Küçük partiküllerden bahsediyoruz. Azot oksitleri gibi gazlardan bahsediyoruz. Bunların uzun vadeli etkileri olduğunu biliyoruz.” dedi.

Yakınımda orman yangını yok, güvende miyim?

Orman yangınlarından kaynaklanan kirliliğin ise yangın bölgesinin çok ötesine de yayılmasından ciddi bir biçimde endişe ediliyor.

Kelly, orman yangınlarından çıkan emisyonların ve havayı kirleten unsurların yüzlerce kilometre uzağa gidebileceği uyarısında bulunuyor.

Yangın sonucu oluşan duman bulutu zehirli maddeleri atmosfere ve diğer bölgelere taşıma ihtimali ciddi bir biçimde endişe kaynağı oluşturuyor.

Kendimi orman yangını kirliliğinden nasıl koruyabilirim?

Reid, dumana maruz kalan bölgelerde dışarıda olunması halinde, koruyucu maske takmanızı öneriyor.

Cerrahi maske takılmaması gerektiğini belirten Reid, bizi etrafımızdaki havadan koruyan “N95” veya “KN95” maskelerini öneriyor.

Kelly ise ayrıca en riskli bölgelerdeki insanların içeride kalmaya çalışması gerektiğini belirterek, binalara duman veya tehlikeli emisyonların girmesini önlemek için kapı ve pencerelerin kapalı tutulmasını önerdi.

DSÖ son olarak iklim değişikliğiyle birlikte büyük ölçekli orman yangınlarının sıklığının ve şiddetinin artmasının beklendiği uyarısında bulundu.

Dolayısıyla dumandan kaynaklanan riskten sağlığımızı korumak şu ana kadar hiç bu kadar ön plana çıkmadı.

Ortaya çıkan tehlike konusunda Kelly, “Sorun giderek daha ciddi bir hal alıyor. Bu orman yangınlarını daha fazla görüyoruz. Orman yangını sezonunun uzadığını, daha erken başladığını, daha geç bittiğini, yangınların daha yoğun ve daha sık hale geldiğini görüyoruz.” ifadesini kullandı.